Karbonhidrat Nedir?

Karbonhidratlar karbon, hidrojen ve oksijen moleküllerinden oluşan organik maddelerdir. Kimyada CH2O formülü ile gösterilen, tatlı bileşenlerdir. Vücutta asıl olarak enerji amaçlı kullanılırlar ayrıca glukoprotein, glukolipid gibi birçok maddenin yapısında yer alırlar. İnsan karaciğerinde ve kaslarda glikojen olarak, bitkilerde nişasta, selüloz ve inülin olarak depo edilirler. Karbonhidratların 1 gr'ı 4 kkal enerji verir. Karbonhidratlar yapılarındaki karbon zincirlerinin uzunluğına göre gruplara ayrılırlar. Monosakkaritler, disakkasirler (iki monosakkaritin birleşmesi), oligosakkaritler (3-10 monosakkaritin birleşmesi) ve polisakkaritler (10 dan fazla monosakkaritin birleşmesi) ile meydana gelirler.

Karbonhidratların Sınıflanması

A. Basit şekerler:

1) Monosakkaritler: glukoz, fruktoz, galaktoz, mannoz, riboloz, riboz, arabinoz, ksiloz

2) Disakkaritler: Sükroz (Sakkaroz), laktoz, maltoz. Sükroz pancar ve şeker kamışında (çay şekeri), laktoz süt ürünlerinde ve mannoz tahıllarda bulunan karbonhidratlardır.

Sükroz= Glukoz+Früktoz,

Laktoz= Glukoz+Galaktoz,

Maltoz= Glukoz+Glukoz,

B. Oligosakkaritler:

Galaktooligosakkaritler (rifonoz), Fruktooligosakkaritler (inülin), Maltooligosakkaritler (Maltodekstrin)

C. Polisakkaritler: Sellüloz, Pektin ve sakızlar.

Karbonhidratların Metabolizması

Karbonhidratların emilimi ağızda alfa amilaz enzimi ile başlar. İnce barsaklarda pankreas tarafından salgılanan pankreas amilazı ile devam eder. Oluşan monosakkaritler barsaklardan kolayca emilir. Emilen glukozun karaciğerde glikojen olarak depolanmasına glikojenez, glikojenden yıkılarak tekrar glükoz haline dönüşmesine glikojenoliz denir. Glukagon hormonu glikojenezi azaltırken, glikojenolizi arttırır. İnsülin hormonu ise glikojenezi arttırıken, glikojenolizi azaltır.

LAKTULOZ

Laktuloz bir disakkarittir. Doğada bulunmamaktadır. Bazı işlemler sonucunda laktozdan oluşur. Enerjisi düşüktür (2 kkal/g). Ancak laktozdan daha tatlıdır. Oldukça fonksiyonel bir maddedir. Laktuloz ince barsaklarda sindirilemez. Bu özelliği sayesinde barsaklardaki bifidobakterilerinin beslenmesini sağlayan anne sütündeki oligosakkaritler gibi bir prebiyotiktir. Bebek beslenmesinde mamalar içine koyulan peynir altı suyunda yüksek miktarda bulunur. Barsaklardaki ph'ı düşürdüğü için barsak enfeksiyonlarına karşı koruyucudur. Su tutma özelliğinden dolayı da laksatif olarak kullanılabilmektedir. Bu sebeplerle laktuloz bebek mamalarında, diyabetiklerde şeker yerine tatlandırıcı olarak ve kabızlık tedavisinde kullanılmaktadır.