Antibiyotik Direnci Nedir?       

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) antibiyotik direncini, bir mikroorganizmanın daha önce duyarlı olduğu bir antibiyotiğe karşı geliştirdiği direnç olarak tanımlamıştır (WHO, 2016). Günümüz şartlarında antibiyotiklere direnç Dünya çapında önemli bir halk sağlığı sorunu haline gelmiştir (1,2). Yapılan çalışmalarda, birinci basamak sağlık kuruluşlarına başvuran hastaların % 70-80'ine, viral etyolojinin sebep olduğu üst hava yolu enfeksiyonları tanısının koyulduğu görülmektedir (3). Gerçekten üst solunum yolu enfeksiyonlarının %70-90'ı viral bir etiyolojiye sahip soğuk algınlığı, farenjit, otitis ve sinüzit gibi patolojilerdir ve bu hastalıklar genellikle kendi kendilerini sınırlayabildikleri için antibiyotik tedavisi gerekmez (4,5).

Antibiyotikler Gereksiz mi Kullanılıyor?

Antibiyotikler pediatrik hastalıklarda sık kullanılmakta, ateşi olan ve üst solunum yolu enfeksiyonu geçiren hemen her çocuğa antibiyotik yazılmaktadır. Ancak bu yaygın alışkanlık nedeniyle, akılcı olmayan antibiyotik kullanımı, bakteriyel dirence neden olmaktadır.

Bu İşin Sonu Ne Olacak?

Günümüzde, yeni moleküllerin piyasaya çıktığı, antibiyotiklerin altın çağı sona ermiştir. İİaç endüstrisi, artık her yıl antibiyotik dirençlerinin üstesinden gelebilecek yeni ve etkili moleküller geliştirememektedir (6,7). Antibiyotik direnci sonucunda ortaya çıkan tehlikeyi tahmin etmek zordur. Ancak bilim adamları antibiyotik direncinin, 2050 yılında yaklaşık on milyon insanın ölümüne ve çok büyük bir ekonomik maliyete neden olacağını tahmin etmektedirler (8).

Neden Gereksiz Antibiyotik Kullanılıyor?

Çocuklarda gereksiz antibiyotik kullanılmasının altında çok sayıda faktör olduğu görülmektedir. Bu faktörlerin en önemlisinin “doktorların hata yapma korkusu” olduğu saptanırken, diğer önemli bir faktörün ise “hasta ve ebeveynlerin endişesi” olduğu belirtilmiştir (9,10). Ayrıca uzmanlar, antibiyotiklerin gereksiz kullanılmasının yanında gelişen antibiyotik direncinin, hekimlerin tercih etmiş olduğu geniş spektrumlu antibiyotiklere bağlı olduğunu belirtmektedirler. Sonuçta etyolojide viral sebepler düşünülüyorsa antibiyotik kullanımından kaçınılması, kullanılacaksa mümkün olduğu kadar dar spektrumlu antibiyotiklerin, en uygun doz ve tedavi sürelerinin belirlenerek verilmesi gerekmektedir.

Bilgilendirme Önemli

Akılcı antibiyotik kullanımı için gerek klinisyen, gerekse ebeveynler için yapılacak bilgilendirme kampanyaları, antibiyotik kullanımını azaltmaya yönelik olası müdahalelerden en önemlisi olup, bu konunun gelecek nesiller için hayati önem taşıyacağı unutulmamalıdır.

REFERANSLAR

1.Bosley H, Henshall C, Appleton JV, Jackson D. Çocuklarda antibiyotik reçetelemeye yönelik ebeveyn tutumları üzerindeki etkileri araştırmak için sistematik bir derleme. J Clin Nurs. 2018; 27: 892-905.

2.2 OMS. Proyecto del 13º Programa General de Trabajo 2019-2023.

3.Tonkin-Crine S, Yardley L, Little P. Birinci basamakta akut solunum yolu enfeksiyonları için antibiyotik reçete: sistematik bir inceleme ve meta-etnografi. J Antimicrob Chemother. 2011; 66: 2215-23.

4.Yonts AB, Kronman MP, Hamdy RF. Ayaktan pediatride antibiyotik reçete yazmanın yükü ve etkisi. Curr Probl Pediatr Adolesc Health Care. 2018; 48: 272-88.

5.Alzahrani MS, Maneno MK, Daftary MN, Wingate L, Ettienne EB. Ayaktan tedavi ortamlarında üst solunum yolu enfeksiyonu olan çocuklar için geniş spektrumlu antibiyotik reçeteleme ile ilişkili faktörler. Clin Med Insights Pediatr. 2018; 12, 1179556518784300. eCollection 2018. Erratum: Clin Med Insights Pediatr. 2018 Aralık 27; 12: 1179556518800765.

6.Aslam B, Wang W, Arshad MI, Khurshid M, Muzammil S, Rasool MH, vd. Antibiyotik direnci: küresel bir krizin özeti. Infect Drug Resist. 2018; 11: 1645-58.

7.Sukkar E. Araştırma ve geliştirme hattında neden bu kadar az antibiyotik var? Pharma J.2013; 291: 520.

8.O'Neill J. Antimikrobiyal direnç: ulusların sağlığı ve zenginliği için bir krizin üstesinden gelmek. Londra, Birleşik Krallık: Antimikrobiyal Direnç Üzerine İnceleme; 2014

9.Vaz LE, Kleinman KP, Raebel MA, Nordin JD, Lakoma MD, Dutta-Linn MM, et al. Çocuklarda ayakta antibiyotik kullanımındaki son eğilimler. Pediatri. 2014; 133: 375-85.

10.Szymczak JE, Feemster KA, Zaoutis TE, Gerber JS. Ayakta tedavi gören bir antimikrobiyal yönetim müdahalesine ilişkin çocuk doktoru algıları. Infect Control Hosp Epidemiol. 2014; 35: S69-78.